Inleiding
Er zijn
bepaalde mensen met een bepaalde Weltanschauung, die dikwijls zitten te
schermen met de vrijheid van meningsuiting. Zij dromen van een totale VVMU
zodat ze alles mogen verkondigen tot het meest ranzige toe. Ze zijn wel zo
voorzichtig geworden hun racistisch, antisemitisch of discriminerend discours
minimaal te houden, behalve in een discrete omgeving.
De totale
vrijheid van meningsuiting bestaat niet, zij kent grenzen. Er zijn wettelijke
grenzen die voor iedereen gelden, maar er zijn ook morele en ethische grenzen,
en daar trekt extreemrechts zich uiteraard helemaal niets van aan.
Extreemrechts kent noch moreel noch ethisch fatsoen.
Voor mij
mogen de grenzen een stuk aangescherpt worden, vooral wanneer de VVMU wordt
misbruikt om samenzweringstheorieën, valse berichtgeving, racisme,
negationisme, discriminatie e.d.m. te verspreiden en wanneer er daardoor een
gevaar ontstaat.
VVMU op
sociale media, in de pers, op podia, in biblitheken en….in gedichten
Twitter
is nu eigendom van Elon Musk, die na de overname prompt enkele
bestuursleden ontsloeg waaronder Vijaya Gadde, een juriste die
verantwoordelijk was voor, laten we zeggen de goede orde op Twitter. Zij
behandelde zaken als desinformatie, intimidatie en schadelijke spraak zoals
racisme en antisemitisme. Musk wil blijkbaar totale vrijheid van meningsuiting op
Twitter, zonder enige beperkingen. Voor deze ultraliberale miljardair is
haatspraak op Twitter dus toegestaan. Waarvan akte!
Via een
controversiële poll, gelanceerd door Musk, kreeg de koning van de haatspraak en
het fake news, Donald Trump opnieuw toegang tot Twitter. De
bewuste poll werd mogelijk gemanipuleerd[1]
door miljoenen bots[2].
Met het
aantreden van Trump als president van de USA vinden extreemrechtse groupuscules
dat alt right het alleenrecht heeft op vrije meningsuiting.
Maar
laat ons in eigen land blijven, hier is het al erg genoeg.
De
grootste pleiters voor totale vrijheid van meningsuiting zijn steevast van
(extreem)rechtse signatuur en het zijn net deze vrijheidsridders die mensen
welke hun mening niet delen, de mond trachten te snoeren.
Enkele voorbeelden om dit te
staven:
-
Het onafhankelijk nieuwsmedium Apache werd door
projectontwikkelaar Erik Van der Paal voor de rechter gedaagd in het zogenaamde Fornuisgate. Pure intimidatie omdat de onderzoeksjournalisten
van Apache het hadden aangedurfd de innige band tussen Van der Paal en
het Antwerps schepencollege bloot te leggen.
In deze zaak werden twee grondwettelijke
rechten met voeten getreden:
o
De vrijheid van meningsuiting (artikel 19);
o
De persvrijheid (artikel 25).
-
De voorzitter van de VBJ-afdeling
Brussel-Halle-Vilvoorde (in 2003), Jörgen Noens, diende klacht tegen de
directeur van het Koninklijk Atheneum van Halle wegens het ophangen in het
lokaal niet-confessionele zedenleer van een affiche met opschrift Ze hebben
ons al eens getoond hoe zij de crisis en de sociale problemen oplossen. Extreem
rechts? Nooit meer! Deze affiche werd verspreid door de Unie van
Vrijzinnige Verenigingen VZW (UVV).[3]
-
VB-voorzitter Van Grieken en de
VB-jongerenafdeling roepen op om progressieve en linkse leerkrachten bij hen
aan te geven wegens linkse praatjes. Wat er mogelijk met die “aangiften”
gebeurt leest u in mijn artikel Intimidatie leerkrachten door het Vlaams
Belang. Belanden de meldingen bij KOSMOS?[4]
-
Blokmilitanten verstoorden in september 1991 een
rechtstreekse Panorama-uitzending over politieke vluchtelingen.[5]
-
Bij een optreden van Willem Vermandere die tijdens
een elfjuliviering van 1992 op de Brusselse Grote Markt zijn liedje Bange
blanke man begon te zingen, werd de zanger door VB-aanhangers bekogeld.[6]
-
Bij de elfjuliviering van 1987 bestormden
sympathisanten en/of leden van het VB het podium waar ook Alida Neslo op stond
Zij moest toen zelfs enkele dagen onderduiken.[7]
-
Het meest recente voorbeeld: Filip Dewinter
dient klacht in tegen professor Dirk Verhofstadt voor laster en eerroof.
Dewinter pikt het niet dat hij in een promotiefilmpje voor ‘Dagboek 1933’ in
verband wordt gebracht met de Holocaust en Jodenvervolging.[8]
-
Ik wijk even uit naar Frankrijk. Midden jaren
’90 veroverde het Front National (sinds 1 juni 2018 het Rassemblement
national) in vier Zuid-Franse steden het stadhuis. In die steden, Orange,
Vitrolles, Marignane en Toulon werden boeken verbannen uit de
bibliotheken. Boeken over multiculturalisme, homoseksualiteit, of historische
boeken die niet pasten in de extreemrechtse kraam van het FN werden zonder
pardon uit de rekken gehaald.[9]
Er werden nog net geen boekverbrandingen georganiseerd zoals de nazi’s deden op
10 mei 1933[10] met alle boeken die niet
aan de eisen van de Reichskulturkammer[11] voldeden.
In deze vier steden experimenteerde het FN
hoever ze konden gaan met hun aberrante ideologie.[12]
Het pijnlijke experiment heeft slecht één legislatuur geduurd.
Tot zover de VVMU van extreemrechts.
Dichters
ondervinden soms ook zware tegenstand, maar gedichten verbieden is gelukkig
(nog) niet aan de orde.
Gedichten
als vorm van kritiek; dat is waarschijnlijk zo oud als de dichtkunst zelf. Ook
in deze van populistische onzin bezwangerde tijd wordt zo nu en dan een gedicht
geschreven met een aanklacht, of een boodschap.
Drie voorbeelden:
-
Günter Grass schreef in 2012 het gedicht Was
gesagt werden muss waarin hij waarschuwt voor een oorlog tegen Iran. Hij
hekelde het feit dat Israël wel (publiek geheime) atoomwapens heeft, maar dat
voor Iran andere regels gelden. De levering van een onderzeeër door Duitsland
aan Israël werd in het gedicht als Wiedergutmachung bestempeld.
Uiteraard kreeg Grass antisemitische verwijten op zijn bord.[13]
-
Charles Ducal kreeg in
Joods Actueel ervan langs van
Benno
Barnard.[14] De aanleiding was
het gedicht van Ducal
As in de mond, verschenen in 2014. Barnard
omschreef Ducal als een
communist en een
antisemiet. Ducal was
toen
Dichter des vaderlands. Over de zure oprispingen van Barnard
schreef ik destijds een artikel.
[15]
Eigen foto
Heel recent was het prijs in Antwerpen. Eén van
de vijf Stadsdichters, Ruth Lasters schreef samen met haar
leerlingen het gedicht Losgeld[16]. Het was een
aanklacht tegen het hokjesdenken in het onderwijs en dat TSO en BSO
minderwaardig zouden zijn t.o.v. ASO. Schepen van cultuur Nabilla Ait Daoud (N-VA)
weigerde het gedicht met een drogreden, zogenaamd omdat het niet door de stad
besteld werd, maar de stadsdichters schrijven niet enkel in opdracht of op
bestelling. Het gedicht paste niet in de kraam van N-VA, en dus probeerde men
het te censureren. Ruth Lasters nam ontslag als stadsdichter.[17]
Sommige van de hier aangehaalde voorbeelden horen misschien
meer thuis onder het lemma censuur, maar is censuur niet een vorm van
beknotting van de VVMU?
Ook kunst kan een expressie zijn van VVMU. Ik
heb de Reichskulturkammer al genoemd. Dit nazi-instituut waakte er over dat
kunst in al zijn vormen voldeed aan de idealen van de NSDAP. Dit was tevens een
onderdeel van de zogenaamde
Gleichschaltung[18] of de gehele
nazificatie
van de Duitse
Weimarrepubliek. Kunst die niet voldeed werd bestempeld
als
Entartete Kunst[19].
Wettelijke
grenzen
De
Belgische Grondwet heeft de VVMU opgenomen in artikel 19:
De
vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de
vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens
bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die
vrijheden worden gepleegd.
In de
meeste Westerse landen zijn er wettelijke grenzen aan de VVMU.
In
België hebben we o.a. de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door
racisme of xenofobie ingegeven daden (Antiracismewet) die in Titel IV,
Strafrechtelijke bepalingen, vanaf artikel 19, de criteria vastlegt die
strafbaar worden gesteld. Dit dient samen gelezen te worden met artikel 444 van
het Strafwetboek.
Deze criteria zijn: het doelbewust
en openbaar aanzetten tot haat, discriminatie, segregatie op grond van:
-
(zogenaamd) ras,
-
afkomst,
-
huidskleur,
-
nationaliteit,
-
nationale of etnische afstamming.
Ook het ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te
rechtvaardigen of goedkeuren van genocide, een misdaad tegen de mensheid of een
oorlogsmisdaad, die als dusdanig vastgesteld is door een eindbeslissing
van een internationaal gerecht. Dit soort misdrijf kennen wij als negationisme
en slaat voornamelijk op de Holocaust.
Deze
restricties op de VVMU zijn nodig, nu meer dan ooit. Sociale media zoals
Facebook, Twitter, Instagram, TikTok zijn het nieuwe speelveld van
extreemrechts. Soms zijn deze media wel zelfregulerend, maar naar mijn gevoel
is dat toch eerder uitzondering dan regel. Het is hoopgevend dat de eerste
veroordelingen op dit vlak al zijn uitgesproken.
Zo zijn
er al enkele vonnissen geveld wegens haatspraak, antisemitisme en negationisme
op sociale media.[20]/[21]/[22]
Die vonnissen zullen het extreemrechtse gedachtengoed niet doen verdwijnen,
maar mensen die hun aberrante Weltanschauung publiek willen maken zullen
misschien wel geneigd worden om zich koest te houden en op zijn minst aarzelen
om hun virus te verspreiden. Want, massa’s jongeren worden op die wijze
gehersenspoeld en in de richting van extreemrechtse partijen geloodst.
Men mag
bijvoorbeeld wel gerust zeggen dat men niet moet weten van vreemdelingen,
kleurlingen of welk volk dan ook. Dat valt onder de VVMU. Het telkens herhalen,
met inbegrip van leugenachtige en totaal foute beweringen om de geviseerde
bevolkingsgroep te discrimineren, te stigmatiseren of om mensen aan te zetten
tot haat tegen die mensen, is dus wel strafbaar. Net omwille van die feiten zijn
drie VZW’s van het Vlaams Blok veroordeeld.[23]
Het is
volkomen legaal dat F. De Winter een boekje over omvolking schrijft. Nou,
schrijft, het is eerder een vertaling van Le grand remplacement van de
Franse nationalist Renaud Camus.
De
Winter mag van mening zijn dat de autochtone Westerse bevolking stelselmatig
wordt vervangen door vreemdelingen en moslims, ik mag er evenzeer een andere
mening op na houden zoals ik in een vorig artikel over Omvolking/Umvolkung
heb geschreven.[24] Ik ben er echter van
overtuigd dat hij met dat geschrift de bedoeling heeft om mensen op te zetten
tegen vreemdelingen, vooral van (Noord) Afrikaanse origine en tegen moslims. In
dat geval is dat aanzetten tot haat, hetgeen strafbaar is. De moeilijkheid zit
hem echter in de bewijslast.
De
invloed die zulke geschriften hebben kunnen heel zware gevolgen hebben. Als
woorden daden worden is dat volgens de dader steeds het uiten van een mening,
maar indien er gevaar dreigt dan moeten ook die woorden verboden worden.
Om bij het woord “omvolking”
te blijven; de extreemrechtse terreuraanslagen van:
-
Anders Breivik in Oslo en op het eiland
Utoya, Noorwegen op 22 juli 2011;
-
Brenton Tarrant in Christchurch,
Nieuw-Zeeland op 15 maart 2019;
-
Patrick Crusius in El Paso, Texas, USA op
3 augustus 2019;
-
Payton Gendron in Buffalo, New York, USA
op 14 mei 2022,
hadden allemaal het motief “omvolking”, hetgeen blijkt uit
de manifesten die de daders voor hun aanslagen op internet verspreidden.
Zeggen
dat De Winter een stuk crapuul is, is evenmin strafbaar. Iemand mondeling beledigen
kan niet bestraft worden. Het is alleen strafbaar om iemand in het openbaar
te beledigen via daden, geschriften, prenten of zinnebeelden (artikel 444
strafwetboek). Mondelinge beledigingen tegenover gewone burgers vallen onder de
VVMU. Uiteraard zijn er ethische en morele gronden om beledigingen achterwege
te laten, maar niet iedereen is even welopgevoed.
Een
rechter die over een aanklacht wegens belediging moet oordelen wacht een
moeilijke taak, wan wat voor de ene een belediging is, is voor de andere gewoon
een belachelijke opmerking of een gewone vaststelling. Ook hier zit de
moeilijkheid in de bewijslast.
Soms is
er een omgekeerde beweging; wat eerst verboden was is nu toegelaten. Tot voor
kort was het wel strafbaar om de Koning te beledigen, de zogenaamde majesteitschennis.
Dankzij een Spaanse rapper heeft het Grondwettelijk Hof op 28 oktober 2021 bepaald
dat artikel 1 van de wet van 6 april 1847 tot bestraffing van de
beleedigingen aan den Koning schendt artikel 19 van de Grondwet, in samenhang
gelezen met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
(sic).[25]/[26] Zoals in de
vorige alinea reeds gezegd, geldt dit enkel als de belediging mondeling wordt
geuit.
Majesteitschennis
ging over het beledigen van de Vorst, niet over kritiek. Kritiek op het beleid
van regeringen, parlementen, Koningen of presidenten mag en moet zelfs, zo niet
belanden we in een totalitaire staat.
Maar
toch, neem nu Israël, daar wordt kritiek op het beleid t.o.v. de Palestijnen
gelijkgeschakeld met antisemitisme. Ook antizionisme staat gelijk aan
antisemitisme terwijl ieder mens met een beetje aanleg tot verstandig denken
weet dat antisemitisme of Jodenhaat een vorm van racisme is. Het is de haat
tegen een volk met een eigen geloof en cultuur. (zie de IHRA-definitie van
antisemitisme[27]
waar niet iedereen, zelfs binnen Israël, mee akkoord is[28]) Antizionisme
daarentegen heeft niets met racisme te maken, alhoewel het ene wel kan leiden
tot het andere en het gevaar bestaat dat kritiek op Israël soms een dekmantel is
voor Jodenhaat.
De
gelijkstelling van die twee anti’s heeft enkel tot doel diegenen die kritiek
hebben op de Joodse staat en haar beleid, met de beschuldiging antisemiet te
zijn, monddood te maken en is dus een aanval op de VVMU[29]/[30].
Hogervermelde voorbeelden van hetgeen de dichters Günter Grass en Charles Ducal
overkwam is tevens een voorbeeld van de gelijkstelling van antizionisme aan
antisemitisme.
Besluit
De
vrijheid van meningsuiting is niet heilig, meer nog, ze is zelfs des duivels.
VVMU is een toepassing van de tolerantie, maar moeten we tolerant zijn tegen de
intoleranten.
Karl
Popper meende al van niet, hetgeen hij uitlegde in de Paradox van
tolerantie in zijn boek De open samenleving en haar vijanden.
Ook John
Rawls zegt iets gelijkaardigs in zijn boek A Theory of Justice.
Volgens Rawls heeft een samenleving een recht op zelfbehoud dat het beginsel
van tolerantie kan overstijgen.
Ja,
tegen sommige uitwassen van de VVMU moet opgetreden worden. Fascisme, racisme,
discriminatie en grenzeloze onverdraagzaamheid zijn geen meningen, maar
gewetenloze aberraties van de geest.
Zolang
iemand onschuldige en ongevaarlijke onzin vertelt zoals eender welke
samenzweringstheorie of fake news, laat hem dan, hij maakt enkel
zichzelf belachelijk. Anders gesteld is het wanneer die onzin een gevaar
inhoudt.
Ik neem
hier als voorbeeld, de coronacrisis. Of al die ongefundeerde verhalen over
ernstige nevenverschijnselen, vele doden en dies meer welke te wijten zouden
zijn aan het vaccin en zelfs door een bepaalde elite is georkestreerd, mensen
op gevaarlijke gedachten kan brengen moet men maar eens vragen aan viroloog Marc
Van Ranst, die met zijn gezin is moeten onderduiken voor de extreemrechtse
kandidaat-terrorist Jürgen Conings. In zulke gevallen moet er paal en
perk gesteld worden aan die zogenaamde “meningen”.
Er
zullen wel enkele (pseudo)wetenschappers zijn die al die kwalijke gevolgen van
vaccins onderschrijven, maar de overgrote meerderheid van de wetenschappers
zegt dat vaccins helpen en ja, dat er uitzonderlijk bijwerkingen kunnen
optreden. Wie dan dat handvol (pseudo)specialisten wil geloven heeft
waarschijnlijk nog nooit gehoord van wetenschappelijk voortschrijdend
inzicht of van Ockhams scheermes. Zelfs een eenvoudige factcheck kan
al voldoende zijn om het correcte paadje te bewandelen.
Woede,
haat en rancune zit blijkbaar in het DNA van de menselijke soort en de huidige
algemene mediocriteit is er mogelijk debet aan dat die gevoelens zo gemakkelijk
kunnen verspreid en aangenomen worden. Helaas!
Laat me
duidelijk zijn, ik ben radicaal tegen de totale vrijheid van
meningsuiting. Ze dient aan banden gelegd te worden zodra er ook maar enig
gevaar in schuilt.
