maandag 28 november 2022

Vrijheid van meningsuiting (VVMU) en haar zwakke grenzen.

Inleiding

Er zijn bepaalde mensen met een bepaalde Weltanschauung, die dikwijls zitten te schermen met de vrijheid van meningsuiting. Zij dromen van een totale VVMU zodat ze alles mogen verkondigen tot het meest ranzige toe. Ze zijn wel zo voorzichtig geworden hun racistisch, antisemitisch of discriminerend discours minimaal te houden, behalve in een discrete omgeving.

 

De totale vrijheid van meningsuiting bestaat niet, zij kent grenzen. Er zijn wettelijke grenzen die voor iedereen gelden, maar er zijn ook morele en ethische grenzen, en daar trekt extreemrechts zich uiteraard helemaal niets van aan. Extreemrechts kent noch moreel noch ethisch fatsoen.

Voor mij mogen de grenzen een stuk aangescherpt worden, vooral wanneer de VVMU wordt misbruikt om samenzweringstheorieën, valse berichtgeving, racisme, negationisme, discriminatie e.d.m. te verspreiden en wanneer er daardoor een gevaar ontstaat.

 

VVMU op sociale media, in de pers, op podia, in biblitheken en….in gedichten


Twitter is nu eigendom van Elon Musk, die na de overname prompt enkele bestuursleden ontsloeg waaronder Vijaya Gadde, een juriste die verantwoordelijk was voor, laten we zeggen de goede orde op Twitter. Zij behandelde zaken als desinformatie, intimidatie en schadelijke spraak zoals racisme en antisemitisme. Musk wil blijkbaar totale vrijheid van meningsuiting op Twitter, zonder enige beperkingen. Voor deze ultraliberale miljardair is haatspraak op Twitter dus toegestaan. Waarvan akte!

Via een controversiële poll, gelanceerd door Musk, kreeg de koning van de haatspraak en het fake news, Donald Trump opnieuw toegang tot Twitter. De bewuste poll werd mogelijk gemanipuleerd[1] door miljoenen bots[2].

Met het aantreden van Trump als president van de USA vinden extreemrechtse groupuscules dat alt right het alleenrecht heeft op vrije meningsuiting.

 

Maar laat ons in eigen land blijven, hier is het al erg genoeg.

De grootste pleiters voor totale vrijheid van meningsuiting zijn steevast van (extreem)rechtse signatuur en het zijn net deze vrijheidsridders die mensen welke hun mening niet delen, de mond trachten te snoeren.

Enkele voorbeelden om dit te staven:

-        Het onafhankelijk nieuwsmedium Apache werd door projectontwikkelaar Erik Van der Paal voor de rechter gedaagd in het zogenaamde Fornuisgate. Pure intimidatie omdat de onderzoeksjournalisten van Apache het hadden aangedurfd de innige band tussen Van der Paal en het Antwerps schepencollege bloot te leggen.

In deze zaak werden twee grondwettelijke rechten met voeten getreden:

o   De vrijheid van meningsuiting (artikel 19);

o   De persvrijheid (artikel 25).

-        De voorzitter van de VBJ-afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde (in 2003), Jörgen Noens, diende klacht tegen de directeur van het Koninklijk Atheneum van Halle wegens het ophangen in het lokaal niet-confessionele zedenleer van een affiche met opschrift Ze hebben ons al eens getoond hoe zij de crisis en de sociale problemen oplossen. Extreem rechts? Nooit meer! Deze affiche werd verspreid door de Unie van Vrijzinnige Verenigingen VZW (UVV).[3]

-        VB-voorzitter Van Grieken en de VB-jongerenafdeling roepen op om progressieve en linkse leerkrachten bij hen aan te geven wegens linkse praatjes. Wat er mogelijk met die “aangiften” gebeurt leest u in mijn artikel Intimidatie leerkrachten door het Vlaams Belang. Belanden de meldingen bij KOSMOS?[4]

-        Blokmilitanten verstoorden in september 1991 een rechtstreekse Panorama-uitzending over politieke vluchtelingen.[5]

-        Bij een optreden van Willem Vermandere die tijdens een elfjuliviering van 1992 op de Brusselse Grote Markt zijn liedje Bange blanke man begon te zingen, werd de zanger door VB-aanhangers bekogeld.[6]

-        Bij de elfjuliviering van 1987 bestormden sympathisanten en/of leden van het VB het podium waar ook Alida Neslo op stond Zij moest toen zelfs enkele dagen onderduiken.[7]

-        Het meest recente voorbeeld: Filip Dewinter dient klacht in tegen professor Dirk Verhofstadt voor laster en eerroof. Dewinter pikt het niet dat hij in een promotiefilmpje voor ‘Dagboek 1933’ in verband wordt gebracht met de Holocaust en Jodenvervolging.[8]

-        Ik wijk even uit naar Frankrijk. Midden jaren ’90 veroverde het Front National (sinds 1 juni 2018 het Rassemblement national) in vier Zuid-Franse steden het stadhuis. In die steden, Orange, Vitrolles, Marignane en Toulon werden boeken verbannen uit de bibliotheken. Boeken over multiculturalisme, homoseksualiteit, of historische boeken die niet pasten in de extreemrechtse kraam van het FN werden zonder pardon uit de rekken gehaald.[9] Er werden nog net geen boekverbrandingen georganiseerd zoals de nazi’s deden op 10 mei 1933[10] met alle boeken die niet aan de eisen van de Reichskulturkammer[11] voldeden.

In deze vier steden experimenteerde het FN hoever ze konden gaan met hun aberrante ideologie.[12] Het pijnlijke experiment heeft slecht één legislatuur geduurd.

Tot zover de VVMU van extreemrechts.

Dichters ondervinden soms ook zware tegenstand, maar gedichten verbieden is gelukkig (nog) niet aan de orde.

Gedichten als vorm van kritiek; dat is waarschijnlijk zo oud als de dichtkunst zelf. Ook in deze van populistische onzin bezwangerde tijd wordt zo nu en dan een gedicht geschreven met een aanklacht, of een boodschap.

Drie voorbeelden:

-        Günter Grass schreef in 2012 het gedicht Was gesagt werden muss waarin hij waarschuwt voor een oorlog tegen Iran. Hij hekelde het feit dat Israël wel (publiek geheime) atoomwapens heeft, maar dat voor Iran andere regels gelden. De levering van een onderzeeër door Duitsland aan Israël werd in het gedicht als Wiedergutmachung bestempeld. Uiteraard kreeg Grass antisemitische verwijten op zijn bord.[13]

-        Charles Ducal kreeg in Joods Actueel ervan langs van Benno Barnard.[14] De aanleiding was het gedicht van Ducal As in de mond, verschenen in 2014. Barnard omschreef Ducal als een communist en een antisemiet. Ducal was toen Dichter des vaderlands. Over de zure oprispingen van Barnard schreef ik destijds een artikel.[15]

 

 Eigen foto


 Heel recent was het prijs in Antwerpen. Eén van de vijf Stadsdichters, Ruth Lasters schreef samen met haar leerlingen het gedicht Losgeld[16]. Het was een aanklacht tegen het hokjesdenken in het onderwijs en dat TSO en BSO minderwaardig zouden zijn t.o.v. ASO. Schepen van cultuur Nabilla Ait Daoud (N-VA) weigerde het gedicht met een drogreden, zogenaamd omdat het niet door de stad besteld werd, maar de stadsdichters schrijven niet enkel in opdracht of op bestelling. Het gedicht paste niet in de kraam van N-VA, en dus probeerde men het te censureren. Ruth Lasters nam ontslag als stadsdichter.[17]

Sommige van de hier aangehaalde voorbeelden horen misschien meer thuis onder het lemma censuur, maar is censuur niet een vorm van beknotting van de VVMU?

Ook kunst kan een expressie zijn van VVMU. Ik heb de Reichskulturkammer al genoemd. Dit nazi-instituut waakte er over dat kunst in al zijn vormen voldeed aan de idealen van de NSDAP. Dit was tevens een onderdeel van de zogenaamde Gleichschaltung[18] of de gehele nazificatie van de Duitse Weimarrepubliek. Kunst die niet voldeed werd bestempeld als Entartete Kunst[19].

 




Wettelijke grenzen


De Belgische Grondwet heeft de VVMU opgenomen in artikel 19:

De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd.

 

In de meeste Westerse landen zijn er wettelijke grenzen aan de VVMU.

In België hebben we o.a. de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden (Antiracismewet) die in Titel IV, Strafrechtelijke bepalingen, vanaf artikel 19, de criteria vastlegt die strafbaar worden gesteld. Dit dient samen gelezen te worden met artikel 444 van het Strafwetboek.

Deze criteria zijn: het doelbewust en openbaar aanzetten tot haat, discriminatie, segregatie op grond van:

-        (zogenaamd) ras,

-        afkomst,

-        huidskleur,

-        nationaliteit,

-        nationale of etnische afstamming.

Ook het ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of goedkeuren van genocide, een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad, die als dusdanig vastgesteld is door een eindbeslissing van een internationaal gerecht. Dit soort misdrijf kennen wij als negationisme en slaat voornamelijk op de Holocaust.

Deze restricties op de VVMU zijn nodig, nu meer dan ooit. Sociale media zoals Facebook, Twitter, Instagram, TikTok zijn het nieuwe speelveld van extreemrechts. Soms zijn deze media wel zelfregulerend, maar naar mijn gevoel is dat toch eerder uitzondering dan regel. Het is hoopgevend dat de eerste veroordelingen op dit vlak al zijn uitgesproken.

Zo zijn er al enkele vonnissen geveld wegens haatspraak, antisemitisme en negationisme op sociale media.[20]/[21]/[22] Die vonnissen zullen het extreemrechtse gedachtengoed niet doen verdwijnen, maar mensen die hun aberrante Weltanschauung publiek willen maken zullen misschien wel geneigd worden om zich koest te houden en op zijn minst aarzelen om hun virus te verspreiden. Want, massa’s jongeren worden op die wijze gehersenspoeld en in de richting van extreemrechtse partijen geloodst.

 

Men mag bijvoorbeeld wel gerust zeggen dat men niet moet weten van vreemdelingen, kleurlingen of welk volk dan ook. Dat valt onder de VVMU. Het telkens herhalen, met inbegrip van leugenachtige en totaal foute beweringen om de geviseerde bevolkingsgroep te discrimineren, te stigmatiseren of om mensen aan te zetten tot haat tegen die mensen, is dus wel strafbaar. Net omwille van die feiten zijn drie VZW’s van het Vlaams Blok veroordeeld.[23]

 

Het is volkomen legaal dat F. De Winter een boekje over omvolking schrijft. Nou, schrijft, het is eerder een vertaling van Le grand remplacement van de Franse nationalist Renaud Camus.

De Winter mag van mening zijn dat de autochtone Westerse bevolking stelselmatig wordt vervangen door vreemdelingen en moslims, ik mag er evenzeer een andere mening op na houden zoals ik in een vorig artikel over Omvolking/Umvolkung heb geschreven.[24] Ik ben er echter van overtuigd dat hij met dat geschrift de bedoeling heeft om mensen op te zetten tegen vreemdelingen, vooral van (Noord) Afrikaanse origine en tegen moslims. In dat geval is dat aanzetten tot haat, hetgeen strafbaar is. De moeilijkheid zit hem echter in de bewijslast.

 

De invloed die zulke geschriften hebben kunnen heel zware gevolgen hebben. Als woorden daden worden is dat volgens de dader steeds het uiten van een mening, maar indien er gevaar dreigt dan moeten ook die woorden verboden worden.

Om bij het woord “omvolking” te blijven; de extreemrechtse terreuraanslagen van:

-        Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utoya, Noorwegen op 22 juli 2011;

-        Brenton Tarrant in Christchurch, Nieuw-Zeeland op 15 maart 2019;

-        Patrick Crusius in El Paso, Texas, USA op 3 augustus 2019;

-        Payton Gendron in Buffalo, New York, USA op 14 mei 2022,

hadden allemaal het motief “omvolking”, hetgeen blijkt uit de manifesten die de daders voor hun aanslagen op internet verspreidden.

Zeggen dat De Winter een stuk crapuul is, is evenmin strafbaar. Iemand mondeling beledigen kan niet bestraft worden. Het is alleen strafbaar om iemand in het openbaar te beledigen via daden, geschriften, prenten of zinnebeelden (artikel 444 strafwetboek). Mondelinge beledigingen tegenover gewone burgers vallen onder de VVMU. Uiteraard zijn er ethische en morele gronden om beledigingen achterwege te laten, maar niet iedereen is even welopgevoed.

Een rechter die over een aanklacht wegens belediging moet oordelen wacht een moeilijke taak, wan wat voor de ene een belediging is, is voor de andere gewoon een belachelijke opmerking of een gewone vaststelling. Ook hier zit de moeilijkheid in de bewijslast.

 

Soms is er een omgekeerde beweging; wat eerst verboden was is nu toegelaten. Tot voor kort was het wel strafbaar om de Koning te beledigen, de zogenaamde majesteitschennis. Dankzij een Spaanse rapper heeft het Grondwettelijk Hof op 28 oktober 2021 bepaald dat artikel 1 van de wet van 6 april 1847 tot bestraffing van de beleedigingen aan den Koning schendt artikel 19 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens (sic).[25]/[26] Zoals in de vorige alinea reeds gezegd, geldt dit enkel als de belediging mondeling wordt geuit.

 

Majesteitschennis ging over het beledigen van de Vorst, niet over kritiek. Kritiek op het beleid van regeringen, parlementen, Koningen of presidenten mag en moet zelfs, zo niet belanden we in een totalitaire staat.

Maar toch, neem nu Israël, daar wordt kritiek op het beleid t.o.v. de Palestijnen gelijkgeschakeld met antisemitisme. Ook antizionisme staat gelijk aan antisemitisme terwijl ieder mens met een beetje aanleg tot verstandig denken weet dat antisemitisme of Jodenhaat een vorm van racisme is. Het is de haat tegen een volk met een eigen geloof en cultuur. (zie de IHRA-definitie van antisemitisme[27] waar niet iedereen, zelfs binnen Israël, mee akkoord is[28]) Antizionisme daarentegen heeft niets met racisme te maken, alhoewel het ene wel kan leiden tot het andere en het gevaar bestaat dat kritiek op Israël soms een dekmantel is voor Jodenhaat.

De gelijkstelling van die twee anti’s heeft enkel tot doel diegenen die kritiek hebben op de Joodse staat en haar beleid, met de beschuldiging antisemiet te zijn, monddood te maken en is dus een aanval op de VVMU[29]/[30]. Hogervermelde voorbeelden van hetgeen de dichters Günter Grass en Charles Ducal overkwam is tevens een voorbeeld van de gelijkstelling van antizionisme aan antisemitisme.

 

Besluit

 

De vrijheid van meningsuiting is niet heilig, meer nog, ze is zelfs des duivels. VVMU is een toepassing van de tolerantie, maar moeten we tolerant zijn tegen de intoleranten.

Karl Popper meende al van niet, hetgeen hij uitlegde in de Paradox van tolerantie in zijn boek De open samenleving en haar vijanden.

Ook John Rawls zegt iets gelijkaardigs in zijn boek A Theory of Justice. Volgens Rawls heeft een samenleving een recht op zelfbehoud dat het beginsel van tolerantie kan overstijgen.

Ja, tegen sommige uitwassen van de VVMU moet opgetreden worden. Fascisme, racisme, discriminatie en grenzeloze onverdraagzaamheid zijn geen meningen, maar gewetenloze aberraties van de geest.

 

Zolang iemand onschuldige en ongevaarlijke onzin vertelt zoals eender welke samenzweringstheorie of fake news, laat hem dan, hij maakt enkel zichzelf belachelijk. Anders gesteld is het wanneer die onzin een gevaar inhoudt.

Ik neem hier als voorbeeld, de coronacrisis. Of al die ongefundeerde verhalen over ernstige nevenverschijnselen, vele doden en dies meer welke te wijten zouden zijn aan het vaccin en zelfs door een bepaalde elite is georkestreerd, mensen op gevaarlijke gedachten kan brengen moet men maar eens vragen aan viroloog Marc Van Ranst, die met zijn gezin is moeten onderduiken voor de extreemrechtse kandidaat-terrorist Jürgen Conings. In zulke gevallen moet er paal en perk gesteld worden aan die zogenaamde “meningen”.

Er zullen wel enkele (pseudo)wetenschappers zijn die al die kwalijke gevolgen van vaccins onderschrijven, maar de overgrote meerderheid van de wetenschappers zegt dat vaccins helpen en ja, dat er uitzonderlijk bijwerkingen kunnen optreden. Wie dan dat handvol (pseudo)specialisten wil geloven heeft waarschijnlijk nog nooit gehoord van wetenschappelijk voortschrijdend inzicht of van Ockhams scheermes. Zelfs een eenvoudige factcheck kan al voldoende zijn om het correcte paadje te bewandelen.

Woede, haat en rancune zit blijkbaar in het DNA van de menselijke soort en de huidige algemene mediocriteit is er mogelijk debet aan dat die gevoelens zo gemakkelijk kunnen verspreid en aangenomen worden. Helaas!

 

Laat me duidelijk zijn, ik ben radicaal tegen de totale vrijheid van meningsuiting. Ze dient aan banden gelegd te worden zodra er ook maar enig gevaar in schuilt.

 


[4] idem

[6] idem

op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten